Dziś rozpoczynamy nowy cykl artykułów traktujących o zmianach dokonanych na terenie naszej gminy na przestrzeni ostatnich 10 lat członkowstwa Polski w Unii Europejskiej. Informacje, które zostaną zaprezentowane w najbliższych tygodniach, mają na celu przybliżenie mieszkańcom gminy Choroszcz jak wiele uzyskaliśmy dzięki członkowstwu w Unii Europejskiej (UE). Wskażemy projekty, inwestycje i działania przeprowadzone przy dofinansowaniu UE. Przez najbliższe tygodnie będziemy przybliżali Państwu jak rok po roku zmieniła się gmina Choroszcz właśnie dzięki funduszom europejskim.

Warto jednak zacząć od pytania: czym właściwie jest Unia Europejska i jak powstała? Otóż Unia Europejska jest organizacją międzynarodową, której ideą przewodnią jest polityczna i gospodarcza współpraca wszystkich państw Europy. Unia została założona w 1993 r. po podpisaniu traktatu w Maastricht, w wyniku przekształcenia Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, którą uznaje się za pierwowzór UE.

Członkiem UE może zostać kraj wolny, demokratyczny, niepodległy i suwerenny, zlokalizowany w Europie. Początkowo do Wspólnoty należało sześć państw, jednak co kilka lat, po spełnieniu szeregu wymogów (dotyczących sfery gospodarczej, politycznej, praw człowieka i innych) dołączane są kolejne. Obecnie Unia liczy dwudziestu ośmiu członków. Polska dołączyła do UE 1 maja 2004 r. na mocy pozytywnego wyniku referendum, przeprowadzonego wśród obywateli kraju.

Działaniu Unii przyświeca sześć głównych zamierzeń:

1. stworzenie organu politycznego, prowadzącego na arenie międzynarodowej wspólną politykę zagraniczną w imieniu wszystkich państw członkowskich, celem zwiększenia bezpieczeństwa członków, stworzenia silnej i spójnej Europy oraz zapobiegania wojnom i sporom między państwami,
2. promowanie postępu w sferze społecznej i ekonomicznej, aby zacieśniać współpracę z państwami członkowskimi i likwidować powstałe bariery w handlu pomiędzy członkami wspólnoty,
3. wyrównywanie poziomu rozwoju poszczególnych państw członkowskich,
4. rozwijanie poczucia sprawiedliwości i równości członków UE, poprzez wprowadzanie jednolitego systemu norm i uregulowań,
5. dążenie do stworzenia nowej jakości społeczeństwa obywatelskiego,
6. polepszanie standardów życia mieszkańców UE (poprzez fundusze europejskie).

Ostatni cel uwidacznia się jako finansowe wspieranie projektów rozwojowych z tzw. Funduszy Strukturalnych (są to finansowe instrumenty polityki strukturalnej, realizowanej przez UE które powstały, aby zrestrukturyzować i zmodernizować gospodarki krajów członkowskich UE), które powstały do rozliczania tego rodzaju pomocy. W okresie programowania 2000-2006 istniały cztery Fundusze Strukturalne:

–          Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego,

–          Europejski Fundusz Społeczny,

–          Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej,

–          Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa.

W perspektywie finansowej 2007-2013 do Funduszy Strukturalnych zaliczało się: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Europejski Fundusz Społeczny. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej przestał istnieć. W jego miejsce powołano Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, który stanowi instrument wdrażania Wspólnej Polityki Rolnej. Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa również przestał istnieć, a w jego miejsce stworzono Europejski Fundusz Rybacki, będący instrumentem wdrażania Wspólnej Polityki Rybołówstwa.

Ponadto środki z Unii Europejskiej można było pozyskać w ramach tzw. inicjatyw wspólnotowych (dodatkowe instrumenty pomocy regionalnej wykorzystywane do finansowania zadań znaczących dla funkcjonowania Unii. W latach 2000-2006 działały: EQUAL, Interreg III, LEADER+ oraz URBAN II. W latach 2007-2013 dostępne były trzy nowe inicjatywy – JEREMIE, JASPERS i JESSICA, a przed wejściem Polski do Unii Europejskiej z tzw. funduszy przedakcesyjnych (bezzwrotna pomoc finansowa udzielana przyszłym członkom UE). W Polsce działały: PHARE, SAPARD, ISPA), których celem zasadniczym było przygotowanie państw kandydujących do członkostwa w UE i pomoc w wyrównaniu różnic gospodarczych.

Dzięki ww. funduszom, inicjatywom i programom udzielane były i są dotacje unijne.

Rok 2004, kiedy Polska stała się członkiem Unii Europejskiej, był przełomowy. Nagle granice naszego kraju zostały otwarte, a my dostaliśmy możliwość poruszania się po krajach członkowskich UE, bez konieczności wyrabiania paszportu, wizy i dopełniania szeregu formalności. Wiele osób znalazło zatrudnienie poza granicami naszego kraju, zmniejszając jednocześnie poziom bezrobocia. Polska otrzymała też niebagatelne wsparcie finansowe w postaci dotacji unijnych, dzięki którym wybudowano lub wyremontowano drogi, szkoły, stadiony i boiska, szpitale, placówki kulturalne, prywatne firmy, wyposażono szkoły w niezbędny sprzęt, dofinansowano działalność prywatnych przedsiębiorstw, wspomagano powstawanie nowych podmiotów gospodarczych, i wiele innych.

Mimo, że Polska weszła w struktury Unii Europejskiej w 2004 r., to dzięki funduszom przedakcesyjnym, już w 2002 r. mogła realizować inwestycje ze środków przedakcesyjnych.

Z punktu widzenia społeczności lokalnej najbardziej znaczący był program SAPARD. SAPARD w Polsce i innych równolegle ubiegających się o akcesję państwach, uruchomiono ze względu na niedostatecznie szybki rozwój gospodarczy na obszarach wiejskich. Służył finansowaniu inwestycji w rolnictwie (modernizacja gospodarstw rolnych) i przemyśle spożywczym (dostosowanie produkcji żywności do norm UE, tworzenie nowych miejsc pracy). Z jego środków mogły korzystać też gminy (np.: na drogi czy oczyszczalnie ścieków).

Gmina Choroszcz nie marnowała nadarzającej się szansy i już w 2002 r. podpisała umowy i rozpoczęła inwestycje z programu SAPARD.

Pierwsze środki pozyskano na budowę ulicy Białostockiej i ulicy Kościuszki. Inwestycja opiewała na 672 000 zł, w tym 241 946 zł stanowiły środki pomocowe z Unii Europejskiej, zaś 430 054 zł wkład własny gminy. W ramach projektu przebudowano drogę o długości 808mb z nawierzchnią polbruk, obustronne chodniki z kostki polbruk gr. 6cm i kanalizację deszczową z rur PCV 315mm o długości łącznej 686mb.

Równocześnie podpisano umowę i rozpoczęto budowę kanalizacji sanitarnej w ulicach: Białostockiej, Kościuszki, Pieściuka i Zastawia I w Choroszczy. Łączny koszt inwestycji wyniósł 440 000 zł, z czego 200 000 zł to dotacja z UE, natomiast 240 000 zł to wkład gminy Choroszcz. W ramach działań poprowadzono kanał sanitarny PCV 220mm o długości 2226 mb wraz z przyłączami 160mm o długości 422,5mb (72 sztuki).

W 2003 r., korzystając z funduszy przedakcesyjnych w ramach programu SAPARD, przebudowano drogę Kruszewo – Izbiszcze o długości 4178mb. Kwota brutto zadania to 985 028 zł, dofinansowanie sięgnęło 396 572 zł, gmina dołożyła 588 456 zł. Zastosowano powierzchniowe utwardzenie i asfalt oraz podbudowę z kruszywa naturalnego. Zrobione zostały przepusty fi40, fi60 i fi80 o długości 240mb.

Kolejnym zaangażowaniem kapitałowym, przy udziale środków z programu SAPARD, była rozbudowa kanalizacji sanitarnej w ulicach Niewodnickiej i Wodociągowej w Klepaczach. Projekt kosztował 772 521 zł, przy czym dofinansowanie unijne sięgnęło 339 214 zł, pozostałe 433 307 to środki własne gminy Choroszcz. Położono kanał sanitarny grawitacyjny PCV 200mm i PCV 250mm o długości ogółem 2232,5mb oraz 915mb kanału tłocznego. Zastosowano 67 sztuk przyłączy sanitarnych i utworzono 2 przepompownie ścieków.

Gmina Choroszcz pozyskała też środki finansowe z Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR), który był jednym z kilku programów pomocowych, tzw.: operacyjnych, służących realizacji założeń Narodowego Programu Rozwoju na lata 2004-2006. Każdy z programów operacyjnych określał, na jakie przedsięwzięcia może być przekazane wsparcie finansowe i kto może się o nie ubiegać. Wyróżniało się następujące programy operacyjne:

–          Program Infrastruktura i Środowisko,

–          Program Kapitał Ludzki,

–          Program Innowacyjna Gospodarka,

–          Program Rozwój Polski Wschodniej,

–          Program Pomoc Techniczna,

–          Programy Współpracy Międzynarodowej i Międzyregionalnej,

–          ponadto każde województwo posiadało własny regionalny program rozwoju (tzw. regionalny program operacyjny), w ramach którego o dotacje ubiegały się podmioty z danego województwa.

W Choroszczy, w 2004 r. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) pozwolił zmodernizować stację kontenerową uzdatniania wody w Choroszczy. Całość polegała na rozbudowie układu technologicznego o jeden człon o wymiarach 618*214cm, z trzema filtrami ciśnieniowymi Ø 1400. Koszt całkowity operacji wyniósł 285 000 zł, w tym 84 583 zł pochodziło z dotacji UE, 23 578 z budżetu Państwa, a 176 839 zł z budżetu gminy.

Rok 2004 zaowocował także podpisaniem umowy na Modernizację ulicy Akacjowej w Choroszczy. Inwestycja została wykonana w 2005 r.

Fundusze unijne już od roku 2004 r. miały również duże znaczenie dla rozwoju oświaty w Gminie Choroszcz. W latach 2004-2006 w Publicznym Liceum Ogólnokształcącym w Choroszczy realizowany był projekt „Program stypendialny dla uczniów szkoły ponadgimnazjalnej prowadzonej przez gminę Choroszcz”. Operacja była współfinansowana ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Realizacja projektu pozwoliła nagrodzić najzdolniejszych uczniów z liceum w Choroszczy przyznanym stypendium naukowym. Łącznie wypłacono stypendia w wysokości:

–          w 2004 roku – 1800 zł

–          w 2005 roku – 7694,80 zł

–          w 2006 roku – 5712 zł

Wejście Polski do Unii Europejskiej postawiło przed krajem i narodem wiele wyzwań, ale otworzyło też mnóstwo możliwości – rozwoju osobistego, ekonomicznego, rozwoju gospodarki. Zmiany, jakie zaszły w Gminie Choroszcz i całej Polsce, dzięki wykorzystaniu środków z programów przedakcesyjnych i środków otrzymanych już w roku 2004 – pierwszym roku członkostwa Polski w Unii Europejskiej – pozwoliły mieć nadzieję, że Polacy, głosując w referendum w dniach 7-8 czerwca 2003 roku, podjęli dobrą decyzję opowiadając się za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej.

Izabela Oniszczuk